Geert Wilders in Berlijn

Wilders heeft afgelopen zaterdag in Berlijn gesproken. Er valt wat af te dingen op zijn opvatting dat er weliswaar gematigde moslims zijn, maar dat de Islam 'nooit gematigd zal worden en helaas globale ambities heeft'.Wilders blijft erbij dat er uiteindelijk maar 1 Islam is, net als extremistische Islamisten. Maar deze gedachte is eenvoudig te weerleggen. Net als er niet 1 Christendom is, is er niet 1 Islam. Dat er Soennieten en Shiiten c.q. Alavieten zijn, is maar 1 bewijs hiervan.
Wat mij vokstrekt in het verkeerde keelgat schoot, is Wilders' opmerking dat 'een Duitsland vol moskeeën en gesluierde vrouwen' niet 'het Duitsland van Goethe, Heine en Schiller is'. Als Goethe, Heine en Schiller het voor het zeggen zouden kunnen hebben, zouden zij, in plaats van op de banken gaan staan van enthousiasme zoals veel van de aanwezigen, bij deze opmerking eenstemmig 'boe' hebben geroepen. Met Goethe, Schiller en Heine noemde Wilders nota bene drie van de grootste kosmopolitische geesten die Duitsland ooit gekend heeft! Had Wilders ook maar enige politieke teksten van deze mannen gelezen, dan zou hij hebben begrepen dat een multicultureel Duitsland met religieus pluralisme meer in het straatje van deze heren paste dan een Duitsland met een nationale trots en identiteit, die zich afsluit van een groot deel, namelijk het niet-Westerse deel, van de wereld. Heine was natuurlijk degene die zei, 'waar boeken verbrand worden, zullen mensen verbrand worden'. Voor 'verbrand' mag men van Heine ongetwijfeld ook 'verboden', 'gecensureerd' en 'onderdrukt' lezen. De literaire prestaties van Goethe, de bedenker van de term 'wereldliteratuur', zijn voor een groot deel te danken aan zijn niet-aflatende pogingen andere talen, vormen en stijlen te integreren. Dit geldt bij uitstek, maar niet alleen, voor zijn West-östlicher Divan, een werk waarin Goethe het Duits poogde te verrijken met Islamitische dichtvormen. DAT is wat hij bedoelde met wereldliteratuur: literatuur als product van interculturaliteit. Contra een monolithische Duitse kunst en cultuur dus. Overigens was Goethe ook degene die meende dat het afschuwelijk is om 'getolereerd' te worden. Voor hem moest tolerantie veel verder gaan, net als voor Voltaire. Voor hen betekent ware tolerantie dat men in zijn anders-zijn en met zijn andere morele opvattingen voluit geaccepteerd wordt en vrij is om zijn gedachten uit te spreken, met respect van anderen. Goethe voegde eraan toe dat hij liever werd gehaat dan getolereerd. En waarschijnlijk zou hij ook liever worden gehaat dan misbruikt door Wilders. Schiller bewonderde zijn vriend Goethe om veel zaken, maar niet in de laatste plaats om zijn 'dynamisch interculturalisme'. Schiller, Goethe en Heine waren mannen die andere culturen niet zomaar tolereerden, maar er werkelijk voor open stonden. In hun geval betekende dat dat zij er ook graag door beïnvloed werden, omdat zij immer bezig waren zich 'het vreemde eigen te maken' om zichzelf daarmee te veranderen, ja, zich van de benauwende, kleingeestige, nationale blik op de wereld te ontdoen en een waarlijk wereldburger te worden. Zo bezien wordt het tijd dat wij allen, inclusief Wilders en zijn dolenthousiaste toeschouwers in Berlijn, Goethe, Schiller en Heine weer gaan lezen.